An Ghaeilge sa chóras oideachais in Éirinn, 1922-1972

Simple item page
dc.contributor.authorHyland, Áineen
dc.date.accessioned2025-03-28T15:30:42Z
dc.date.available2025-03-28T15:30:42Z
dc.date.issued2023-11-10en
dc.description.abstractBunaíodh an córas náisiúnta bunscoile in Éirinn sa bhliain 1831. Córas cabhrach a bhí ann, faoinar cuireadh maoiniú ar fáil do scoileanna a bhí faoi úinéireacht pátrúin áitiúla agus a bhí á mbainistiú go háitiúil, ach a lean curaclam náisiúnta. Don chéad caoga bliain ní raibh cead an Ghaeilge a mhúineadh ins na scoileanna náisiúnta. In 1872 tugadh isteach córas íocaíochta de réir torthaí (Payment by Results) inar íocadh múinteoirí ar bhonn thorthaí a gcuid daltaí. Cé nach raibh an Ghaeilge fós san áireamh i gcuraclam na scoile náisiúnta, d'fhéadfaí í a mhúineadh lasmuigh d'uaireanta scoile mar ábhar breise a raibh táillí breise le híoc le múinteoirí ina leith (Hyland agus Milne, lch. 128). I 1904 cuireadh clár dá-theangach i bhfeidhm a d'fhéadfaí a mhúineadh i scoileanna i gceantair ina labhraítí Gaeilge, nó Gaeilge agus Béarla. Cé gur cuireadh deireadh le híocaíocht de réir torthaí sa bhlian 1900 d'ábhair eile a mhúineadh lasmuigh d'uaireanta scoile, leanadh de tháillí a íoc as múineadh na Gaeilge (Walsh, 2011, lch.50). Faoi 1921, bhí an Ghaeilge á múineadh nó á húsáid taobh istigh d'uaireanta scoile i 240 scoil (as os cionn 5,000 scoil san iomlán) agus múineadh í mar ábhar breise lasmuigh d'uaireanta scoile i 1,890 scoil (Ó Domhnalláin, 1987).ga
dc.description.statusPeer revieweden
dc.description.versionAccepted Versionen
dc.format.mimetypeapplication/pdfen
dc.identifier.citationHyland, Á. (2023) 'An Ghaeilge sa chóras oideachais in Éirinn, 1922-1972', Tionól Forbartha Gaeloideachas i bpáirt le COGG 2023, Óstán Slieve Russell, Condae an Chabháin, Éire, an 10 Samhain 2023. Ar fáil ag: https://gaeloideachas.ie/clartf2023/ga
dc.identifier.endpage7en
dc.identifier.startpage1en
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/10468/17219
dc.language.isogaen
dc.publisherGaeloideachasga
dc.relation.urihttps://gaeloideachas.ie/clartf2023/ga
dc.rights© 2023, Áine Hyland.en
dc.subjectAn Ghaeilgega
dc.subjectAn córas náisiúnta bunscoile in Éirinnga
dc.subjectCuraclam na scoile náisiúntaga
dc.subjectIrish languageen
dc.subjectPrimary educationen
dc.subjectIrelanden
dc.titleAn Ghaeilge sa chóras oideachais in Éirinn, 1922-1972ga
dc.typeConference itemen
Files
Original bundle
Now showing 1 - 2 of 2
Thumbnail Image
Name:
An Ghaeilge sa Chóras Oideachais Irish version 16102023.docx
Size:
38.6 KB
Format:
Microsoft Word XML
Description:
Author's original accepted version
Thumbnail Image
Name:
An Ghaeilge sa Chóras Oideachais Irish version 16102023.pdf
Size:
209.24 KB
Format:
Adobe Portable Document Format
Description:
Accepted Version
Download
License bundle
Now showing 1 - 1 of 1
Thumbnail Image
Name:
license.txt
Size:
2.71 KB
Format:
Item-specific license agreed upon to submission
Description:
Download
Collections
Education - Conference Items
Education - Áine Hyland Works